Opakowania biodegradowalne czyli jakie?

Nie trzeba mieć wielkiego zakładu produkcyjnego, sieci supermarketów czy restauracji, by mądrze działać na rzecz środowiska naturalnego. Zarówno globalni gracze, jak i mniejsze punkty handlowe oraz usługowe, coraz częściej oferują opakowania będące ekologiczną alternatywą do tworzyw sztucznych. Opakowania biodegradowalne częściowo lub w całości ulegają rozkładowi naturalnemu. Z kolei opakowania kompostowalne są jeszcze bardziej bezpieczne i przyjazne środowisku. 

W popularyzacji opakowań biodegradowalnych i kompostowalnych z pewnością pomoże unijna dyrektywa, która niebawem wejdzie w życie. Inicjatywa ma na celu znaczące ograniczenie plastiku przez zastąpienie go materiałami sprzyjającymi środowisku. Dzięki temu już za kilka miesięcy konsumenci zauważą, że ich ulubione warzywa czy owoce znajdują się w nowych, ekologicznych opakowaniach, podobnie jak kosmetyki, produkty na wagę czy inne artykuły. 

Alternatywa dla plastiku? Biotworzywa! 

Tworzywa sztuczne można z powodzeniem zastąpić materiałami przyjaznymi środowisku. Biotworzywa, bo o nich mowa, to cała rodzina materiałów o różnych właściwościach i zastosowaniach. Według European Bioplastics, materiał z tworzywa sztucznego jest definiowany jako bioplastik, gdy są: 

• biopochodne
• biodegradowalne
• mają obie właściwości

Biopochodny 

Termin biopochodny oznacza materiał, który częściowo pochodzi z biomasy (czyli z rośliny). Biomasa wykorzystywana do produkcji biotworzyw pochodzi np. z kukurydzy, trzciny cukrowej lub z celulozy. 

Biodegradowalny

Biodegradacja jest procesem chemicznym, w którym mikroorganizmy dostępne w środowisku przekształcają materiały w naturalne substancje, takie jak woda, dwutlenek węgla i kompost (sztuczne dodatki nie są potrzebne). Proces biodegradacji zależy od otaczających warunków środowiskowych (np. od lokalizacji lub temperatury), materiału oraz jego zastosowania.

Biopochodny to nie biodegradowalny

Właściwość biodegradacji nie zależy od bazy zasobowej materiału, ale jest raczej związana z jego strukturą chemiczną. Innymi słowy, w 100% bioprzemysłowe tworzywa sztuczne mogą nie ulegać biodegradacji, a stuprocentowe tworzywa sztuczne na bazie paliw kopalnych mogą jej ulegać.

Celuloza ma teraz swój czas

Chyba każdy zna folię celofanową, a to dlatego, że w popularny „celofan” od lat pakuje się różnorodne elementy. Materiał ten do dziś kojarzy się z przewiniętą czerwoną wstążką, szeleszczącą folią, w którą owijano kwiaty i prezenty okolicznościowe. Folie celulozowe są znane przede wszystkim z wysokiej przezroczystości, a do ich produkcji można wykorzystywać surowce naturalne, bogate w celulozę (np. jutę, konopie, len czy trawy). Najwięcej włókien celulozowych zawiera drewno. Produkcja folii celulozowych oparta jest na masie celulozowej, która pochodzi ze ścieru drzewnego.  

Obecnie producenci folii celulozowych wybierają masę celulozową od renomowanych dostawców, którzy posiadają certyfikaty FSC (Forest Stewardship Council – Rady Zarządzania Zasobami Leśnymi) oraz PEFC (The Programme for Endorsement of Forest Certification). Oznacza to, że drewno użyte do produkcji pochodzi z lasów lub ze specjalnych plantacji, które spełniają Zasady Dobrej Gospodarki Leśnej. 

Dzisiejsze folie celulozowe mogą być termozgrzewalne (jeśli zostaną pokryte lakierem termozgrzewalnym), przezroczyste i barwione (wystarczy dodać w produkcji nieorganiczny barwnik, by folia nabrała koloru). Ogromną zaletą folii celulozowych jest ich bardzo wysoka barierowość wobec przenikania tlenu. Jednak właściwością najbardziej charakterystyczną i stanowiącą podstawową różnicę między foliami celulozowymi a większością folii z tworzyw sztucznych, jest ich biodegradowalność i możliwość kompostowania. 

Do produkcji folii celulozowych używa się ścieru drzewnego, który stanowi odnawialne biotworzywo. Oznacza to, że folia po zużyciu nie tylko jest biodegradowalna, ale może zamienić się w tzw. „zdrowy” kompost. Światowe normy kompostowalności stawiają przed producentami bardzo wysokie wymagania. W związku z tym w procesach produkcyjnych coraz częściej używane są bardziej przyjazne środowisku środki chemiczne, które zapewniają folii celulozowej uzyskać kompostowalność. 

Celofan: biodegradowalny i kompostowalny 

Poziom społecznej wiedzy o ekologicznych opakowaniach podniósł się w ciągu kilku ostatnich lat, ale mimo to wciąż wiele osób myli pojęcia, a to pociąga za sobą szereg nieporozumień. Do jednego worka ekologicznych opakowań wrzucane są na przykład zupełnie odmienne folie celulozowe: biodegradowalna i kompostowalna. Tymczasem każda z nich ma zupełnie inne właściwości, a co za tym idzie – również inne zastosowania. 

Folia celulozowa biodegradowalna 

Skład folii celulozowej biodegradowalna to 75% celulozy (pochodzącej z masy celulozowej), 18% substancji chemicznych (np. lakieru termozgrzewalnego lub barwnika, które folia wchłania podczas procesu produkcyjnego) oraz 7% wody. Kiedy opakowanie wykonane z takiej folii zostanie zużyte, trafia do kompostownika. Tam rozkłada się przez ok. 4-5 tygodni, zamieniając się w kompost przypominający brązowy proszek. I chociaż woda z folii odparowuje, wspomniane wyżej substancje chemiczne pozostają w proszku. Jeśli tego typu kompost zostanie użyty np. do nawożenia w przydomowym ogrodzie, w warzywach mogą znaleźć się niebezpieczne dla zdrowia metale ciężkie oraz inne związki chemiczne. 

Folia celulozowa kompostowalna 

Niektóre z produkowanych dziś folii pozwalają na zamianę wybranych substancji chemicznych stosowanych w produkcji, na substancje bardziej neutralne, przyjazne dla zdrowia i środowiska. Dzięki takiej zamianie kompost, który powstaje z rozłożonej folii nie wpływa już negatywnie na otoczenie, dlatego określamy go mianem naturalnego lub po prostu – zdrowego. Jeśli zostanie użyty do nawożenia warzyw w przydomowym ogródku, nie będzie stanowił zagrożenia, a warzywa nie będą zawierały metali ciężkich, ani innych szkodliwych substancji chemicznych.  Taka folia jest zatem zarazem biodegradowalna (bo w odpowiednich warunkach również rozkłada się do postaci brązowego proszku), jak i kompostowalna (bo zapewnia zdrowy kompost). 

Folie celofanowe, zarówno biodegradowalne, jak i kompostowalne, dają ogromne możliwości. Różnią się właściwościami barierowymi (czyli np. odpornością na tlen i wilgoć). Mogą być powlekane specjalnymi lakierami, ale nadają się też do zadruku,  laminowania, a także stosowania na maszynach pakujących. Poza tym przyjazne środowisku folie posiadają wszystkie certyfikaty, by mogły być dopuszczone do kontaktu z żywnością. To świetna alternatywa do folii wykonanych z tworzyw sztucznych, która nie tylko sprawdza się w codziennym użyciu, ale przede wszystkim jest przyjazna środowisku.