Farby wodne - dlaczego są tak istotne w opakowaniach?

Dodatki mają znaczenie

Często jest tak, że dany produkt tylko w połowie spełnia wymagania środowiskowe lub spełnia je jedynie z pozoru. Przykład? “Papierowe” kubki, które otrzymują klienci stacji benzynowych przy zakupie kawy z ekspresu. Teoretycznie nadają się do recyklingu, prawda? Otóż nie.

Pomijając fakt, że takie przedmioty najczęściej trafiają nie do segregacji, tylko do najbliższego kubła z wrzuconymi tam luzem śmieciami, to przecież nie można ich klasyfikować jako odpady papierowe. Kubki te pokryte są bowiem laminatem, który nie ma nic wspólnego z naturalnością i nie nadaje się do przetworzenia. Co więcej, taki laminat nie daje się oddzielić od warstwy papierowej, więc również nie ma możliwości, by po prostu potraktować go jako odpad plastikowy lub zmieszany. W tym przypadku metoda produkcji skutecznie zniwelowała możliwość późniejszego wykorzystania.

Analogiczne podejście można zastosować także gdzie indziej. Co z tego, że samo opakowanie jest biodegradowalne, skoro w produkcji użyto szkodliwych farb, które stanowią w jakimś stopniu zagrożenie dla ekosystemu?

Do tej kwestii nawiązuje dr Agnieszka Sznyk z Instytutu Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO: Kwestia doboru materiału, formatu oraz elementów dodatkowych opakowania, np. etykiet, sposobu zamykania czy nawet farb decydują o możliwości późniejszego poddania odzyskowi. Jednolitość materiałowa, trwałe połączenie elementów opakowania wykonanych z tego samego materiału lub intuicyjne oddzielanie elementów wykonanych z różnych materiałów ułatwiają późniejsze zagospodarowanie. Hierarchia postępowania z odpadami stawia recykling materiałowy wyżej od pozostałych form odzysku, jak np. kompostowanie czy odzysk energii.¹

Ekologiczne nadrukowywanie

Oczywiście, chemiczne dodatki to substancje niezbędne do uzyskania wielu materiałów z tworzywa syntetycznego i w większości przypadków trudno wyobrazić sobie bez nich wprowadzenie wyrobu do obrotu. Można jednak znaleźć bardziej przemyślane rozwiązania. I tutaj świetnym przykładem są bezpieczne dla ludzi i środowiska farby wodne.

Powstają na bazie najbardziej neutralnej substancji płynnej, jaką znamy. Nie emitują one lotnych związków organicznych (LZO) na żadnym etapie procesu produkcyjnego i nie zawierają w swoim składzie chemicznych komponentów. Nadruk przenosi się bezpośrednio na powierzchnię materiału, a suszenie odbywa się w temperaturze pokojowej. Jest to metoda łatwa i tania, będąca zarazem przeciwieństwem farb rozpuszczalnikowych.

Prethink Ink - kampania SILBO dla BASF

Farby na bazie wody to rozwiązanie, na które postawiło SILBO. Nowe oznaczenia – logo z kroplą wody, pojawiły się na wszystkich produkowanych opakowaniach z nadrukami. Była to odpowiedź na zmieniające się potrzeby rynku, na którym coraz bardziej liczą się technologie sprzyjające naturze i nienaruszające równowagi ekologicznej.

Pomysł użycia wodnych farb przez SILBO został już doceniony w branży, co poskutkowało nagrodą na prestiżowych targach Fruit Logistica w Berlinie. Co więcej, firma nawiązała współpracę jako partner merytoryczny z BASF w ramach globalnej kampanii PRETHINK INK, promującej ideę odpowiedzialnego wytwarzania takich materiałów barwiących.

Jak wyjaśnia Marcin Śpiewok, prezes SILBO: Więcej dyskusji na temat drukowania fleksograficznego na bazie wody może pozytywnie wpłynąć na rynek. Musimy przełamać stereotypy dotyczące farb wodnych (...). PRETHINK INK może być świetnym akceleratorem, by pokazać klientom, że ten rodzaj druku to nie tylko sen lub część naszej strategii korporacyjnej, która ma nas wyróżnić – tu chodzi o naprawdę poważne osiągnięcie na skalę światową.

Czy takie podejście się opłaca? Tak, a co więcej, korzyści czerpią wszyscy użytkownicy procesu: przedsiębiorstwo, konsumenci i środowisko. Zastosowanie wodnych farb to:

• mniejszy ślad węglowy (w porównaniu z tradycyjnymi chemicznymi farbami),
• znikome wydzielanie lotnych związków organicznych (LZO),
• znakomita jakość druku,
• wydajność porównywalna ze “zwykłymi” technologiami farbowania,
• brak ograniczeń materiałowych (można nadrukowywać na folii, tworzywach sztucznych, papierze, materiałach kompostowalnych i nie tylko),
• możliwość pełnego dostosowania pod względem właściwości i zachowania się materiału w maszynie pakującej.

Marcin Śpiewok jest zdania, że nie ma praktycznie różnicy między farbami tradycyjnymi a wodnymi, z jednym tylko zastrzeżeniem – te drugie są nieszkodliwe dla środowiska: Kiedy planujemy nowy projekt, tusze na bazie wody są zawsze jego częścią – nigdy nie ma powodów, dla których nie moglibyśmy ich użyć. Jesteśmy absolutnie przekonani do tej techniki.

Wiele wskazuje na to, że wspomniane rozwiązanie nie tylko się przyjmie, ale z czasem stanie się nową normą produkcyjną w dziedzinie opakowań.

Oczywiście największym wyzwaniem jest przekonanie do tego przedstawicieli biznesu. Niektórzy z nich są sceptyczni, ale przecież każda zmiana, nawet ta idąca w najlepszym kierunku, może się wiązać z nieufnością.

Jeśli jednak za modyfikacją dotychczasowych przyzwyczajeń idą efekty w postaci mniejszego wpływu na środowisko naturalne, to chyba warto się do tego przekonać. Zwłaszcza że takich zmian będzie więcej i wszystkie one zmierzają w stronę gospodarki obiegu zamkniętego: Zmiana nie kończy się na farbach na bazie wody. Laminowanie na bazie wody i opakowania kompostowalne to dwa inne trendy, które wspieramy za pomocą wytwarzanych przez nas produktów. Chodzi tu o zamknięcie pętli, minimalizację odpadów i ochronę środowiska - mówi Śpiewok.

¹ Sznyk A., (2020), Gospodarka obiegu zamkniętego, w "Środowiskowe aspekty projektowania opakowań", Warszawa, s. 17, https://kig.pl/wp-content/uploads/2020/08/EKO_PROJEKTOWANIE.pdf.